Panteizm, Panenteizm ve Ateizm Bağlamında Spinoza’nın Tanrı Anlayışı

Tanri’nin varligi ve mahiyeti, kanitlanmasi, sifatlari, Tanri-âlem, Tanri-insan iliskisi hem yaygin ve genel olarak Felsefe geleneginin hem de daha özelde Din Felsefesinin en temel ilgi alanlarindan birisidir. Felsefe Tarihinde Tanri hakkinda konusmamis ya da yazmamis du¨su¨nu¨r, filozof ve felsefeci yok gibidir. Bu konu her du¨su¨nu¨r ve filozof tarafindan kaçinilmaz olarak ele alinmaktadir. XVII. Yu¨zyilda yasayan, tu¨m eserlerinde en belirgin konu olarak Tanri du¨su¨ncesini islemis bulunan ve felsefesi Tanri du¨su¨ncesine dayali olan Spinoza da bu du¨su¨nu¨r ve filozoflardan birisidir. Kimileri onu, çok yaygin oldugu u¨zere panteist olarak nitelerken, kimileri de ateist, materyalist, natu¨ralist veya akozmik olarak görmektedir. Sayet Spinoza’nin Tanri anlayisi yeteri gibi anlasilamazsa onun tu¨m sistemi ve felsefesi anlasilamayacaktir.